ویتامین B1 یا تیامین
ویتامین B1 تقریبا مورد نیاز تمام سلولهای بدن است و وظیفه کمک تبدیل غذا به انرژی را برعهده دارد. این ویتامین نقش مهمی در سوخت و ساز کربوهیدارتها، در عملکرد سیستم عصبی،عملکرد قلب و عضلات دارد. تیامین (B1) برای فرایندهای آنزیمی بدن لازم است. نقش مهمی در جریان الکترولیتهای داخل و خارج سلولهای عصبی وعضلانی دارد. ویتامینB1 برای عملکرد صحیح بدن اهمیت حیاتی دارد. اما این ویتامین در بدن ساخته نمی شود و باید ازمنابع غذایی تامین شود. تیامین (B1) در محیط های قلیایی و در برابر حرارت ناپایدار است و از بین می رود.
روزانه چه مقدار ویتامین B1 نیاز داریم؟
مردان روزانه به 1.2 میلیگرم ویتامین B1 نیاز دارند.
زنان روزانه به 1.1 میلیگرم ویتامین B1 نیازدارند.
مقدار مورد نیاز B1 در دوران بارداری و شیردهی 1.4 میلیگرم در روز است.
عواملی که باعث کمبود ویتامین B1 می شود:
در کشورهای توسعه یافته اصولا کمبود این ویتامین دیده نمی شود ولی اگر رژیم غذایی نادرست داشته باشیم و یا در اثر عواملی که در ذیل به آن اشاره می شود ممکن است بدن با کمبود ویتامین B1 مواجه شود:
کهنسالی
بیماری ایدز (HIV/AIDS)
اعتیاد به الکل
دیالیز (Dialysis)
دیابت
مصرف داروهای ادرار آور با دوز بالا (High-dose diuretic use)
جراحی درمانی برای چاقی (Bariatric surgery)
مصرف ماهی و جانوارن آبزی بصورت خام (در بدن حیوانات دریایی آنزیم تیامیناز وجود دارد که ویتامین B1 را ازبین می برد و این ماده با پخته شدن از بین می رود.)
نقش ویتامینB1 در بدن:
1- بهبود عملکرد قلب
ویتامین B1 به عملکرد طبیعی قلب کمک می کند. مطالعات نشان داده شده است که مکمل تیامین می تواند باعث بهبود عملکردقلبی در افراد مبتلا به نارسایی قلبی شود.
2- ویتامین B1 نقش حیاتی در متابولیسم دارد.
بدن ما انرژی خود را از غذاهای حاوی چربی ، کربوهیدرات و پروتئین دریافت می کند ، اما برای استفاده واقعی از این سوخت به کمک نیاز دارد.اینجاست که ویتامین B1 وارد می شود. این ویتامین به آزادسازی انرژی از کربوهیدرات های کمک می کند. بعبارت دیگر بدن برای ساخت ATP ، مولکول اصلی انرژی بدن ، به ویتامین B1 نیاز دارد.
3- ویتامینB1 ویتامین ضد استرس است.
تیامین سیستم ایمنی بدن را تقویت کرده و توانایی بدن را در برابر شرایط استرس زا بهبود می بخشد.
4- موثر در عملکرد سیستم عصبی و مغز
5-عملکرد روانشناختی
تیامین همچنین برای حفظ نگرش مثبت ذهنی ، جلوگیری از از دست دادن حافظه ،تقویت توانایی های یادگیری موثر است.بعضی مطالعات نشان داده ویتامینB1 می تواند عملکردشناختی بیماران مبتلا به آلزایمر را بهبود بخشد.
6- کاهش ریسک ابتلا به آب مروارید
طبق گفته مرکز پزشکی Milton S. Hershey ، بسیاری از مطالعات همچنین به این نتیجه رسیده اند که B1 به همراه سایر ویتامینها ، می تواند از بروز آب مروارید جلوگیری کند.
7- کمک به هضم غذا
ویتامین B1 به تنظیم تولید اسید معده،که برای حفظ عملکرد مناسب هضم لازم است ، کمک می کند.
نشانه های کمبود ویتامین B1:
اثرات کمبود این ویتامین روی سیستم عصبی، عضلانی و دستگاه گوارش مشهود است.
(نکته مهم: البته باید گفته شود هر کسی علائم ذیل را داشته باشد دلیل این نیست که حتما کمبود ویتامین B1 دارد، بلکه می تواند بعنوان یک نشانه به آن توجه کند.)
1- کاهش وزن و بی اشتهایی
2- احساس ترس و اضطراب
3- احساس ضعف رفتن ماهیچه ها مخصوصا عضلات پا و بازوها
4- مشکلات ذهنی و از دست دادن حافظه کوتاه مدت
5- برخی مشکلات قلبی عروقی (مثل کاهش ضربان قلب)
6- احساس خستگی و سرگیجه
7- خواب رفتگی یا سوزن سوزن شدن پاها
8- بیماری بری بری
بری بری نوعی بیماری ناشی از کمبود ویتامین B1 است.دو نوع از این بیماری وجود دارد: بری بری مرطوب و بری بری خشک.بری بری روی سیستم قلبی و عروقی تأثیر می گذارد و باعث ضربان سریع قلب ، تنگی نفس و تورم پا می شود. بری بری بر سیستم عصبی تأثیر می گذارد و منجر به بی حسی دست و پا ، سردرگمی ، مشکل در حرکت پاها و درد می شود. گاهی با از دست دادن اشتها و یبوست نیز ممکن است همراه باشد. نوع دیگری ، بری بری حاد ، بیشتر در نوزادان دیده می شود و با از بین رفتن اشتها ، استفراغ ،تغییر در ضربان قلب و بزرگ شدن قلب همراه است.
9- Wernicke-Korsakoff syndrome
سندرم ورنیک کورساکوف معمولا در اثر کاهش تیامین(B1) بعلت الکلیسم مزمن روی می دهد. (نشانه ها:حرکات غیرطبیعی چشم،از دست دادن هماهنگی عضلات و لرزش پا و مشکل در تعادل، از بین رفتن فعالیت ذهنی)
10- تاری دید بخاطر آسیب به عصب بینایی
منابع غذایی سرشار از ویتامین B1
حبوبات مخصوصا لوبیای سفید، لوبیای سیاه، عدس و لوبیای سویا
آجیل و مغزجات ( مانند بادام زمینی و گردو...)
دانه ها مانند: تخمه آفتابگردان، بذر کتان، کنجد
غلات کامل : برنج قهوه ای، جوی دوسر،نان تهیه شده از آرد کامل، جوانه گندم
(برای اطلاعات بیشتر در مورد غلات کامل و برنج قهوه ای کلیک کنید.)
زرده تخم مرغ
جگر گوساله
ماهی سالمون
نخود فرنگی
مارچوبه
لبنیات
پرتقال
مخمر آبجو
منابع:
