سوء تغذیه (Malnutrition):
بدن انسان روزانه باید به مقدار کافی کربوهیدارت،پروتئین، چربیهای سالم، ویتامین ها، مواد معدنی و آب دریافت کند.این مواد در تامین سلامت جسمی انسان و عملکرد دستگاههای بدن و همچنین در سلامت روحی و رفتاری انسان نیز موثر هستند.
دو نوع سوء تغذیه داریم:
Undernutrition :
بدن باید به اندازه کافی و متعادل مواد مغذی را از رژیم غذایی دریافت کند. اگر یک یا چند ماده مغذی در رژیم غذایی کم باشد؛( مثلا مواد پروتئینی کم خورده شود یا مقدار آهن دریافتی رژیم غذایی کم باشد) بدن با سوء تغذیه از نوع Undernutrition مواجه می شود. این نوع سوء تغذیه بیشتر در کشورهای فقیر و در بین مردم کم درآمد دیده می شود.
Overnutrition:
اگر مصرف مواد مغذی بیشتراز آن باشد که بدن به آن نیاز دارد مثلا اگر مواد غذایی پرچرب و یا کالری زیاد مصرف شود بازهم شخص با سوء تغذیه ای همراه با چاقی و اضافه وزن مواجه می شود.
در هر دو نوع سوء تغذیه سلامتی بدن به خطر می افتد.
نشانه های سوء تغذیه:
نشانه های Undernutrition:
برخی از علائم رایج سوء تغذیه بعلت کمبود مواد مغذی:
کمبود ویتامین A: خشکی چشم ، نابینایی در شب ، افزایش خطر عفونت
کمبود عنصر روی: از دست دادن اشتها ، اختلال در رشد، تأخیر در بهبود زخمها ، ریزش مو ، اسهال
کمبودآهن: اختلال در عملکرد مغز ، مشکلات مربوط به تنظیم دمای بدن ، مشکلات معده
کمبود ید: بزرگ شدن غدد تیروئید (گواتر) ، کاهش تولید هورمون تیروئید ، مشکلات رشد و نمو
بیماری کواشیورکور: این بیماری که در اثر کمبود شدید پروتیئن، برخی ویتامین ها و کمبود آهن،پتاسیم و منیزم بوجود می آید. فرد مبتلا به کواشیورکور دارای شکمی متورم، کبد بزرگ، پوست ترک خورده و پوسته پوسته است و این بیماری بیشتر در کشورهایی که دچار قحطی و فقر هستند مانند کشورهای آفریقایی دیده می شود.
ماراسموس: وقتی به شدت بدن با کمبود کالری و پروتئین مواجه شود و فرد به شدت لاغر شود بطوریکه گاهی وزنش به کمتر از 60 درصد وزن طبیعی می رسد.
کمبود مواد مغذی همچنین می تواند باعث کم شدن تمرکز و اضطراب و افسردگی نیز شود.
از دیگر نشانه ها: کاهش وزن، ازدست دادن توده عضلانی بدن، ضعیف شدن سیستم ایمنی و مشکلات حافظه
نشانه های Overnutrition:
چاقی و اضافه وزن
ریسک بالاتر برای ابتلا به بیماری های قلبی
فشار خون بالا
4 برابر احتمال بیشتر برای ابتلا به دیابت نوع دوم
این نوع سوء تغذیه بیشتر در کشورهایی که مردمان مرفه دارد دیده می شود.
دلایل شایع ابتلا به سوء تغذیه:
1- عدم دسترسی به مواد غذایی کافی یا نداشتن درآمد کافی برای تهیه مواد غذایی
این مورد بیشتر در کشورهای در حال توسعه با مردم کم درآمد یا کشورهای توسعه نیافته و فقیر دیده می شود.
2- مشکلات هضم و مشکلات مربوط به جذب موادمغذی
این مورد بیشتر بعلت وجود بیماریهای دستگاه گوارش می باشد.
3- مصرف زیاد مشروبات الکلی
مصرف الکل دریافت کالری، پروتئین و موادمغذی را با مشکل مواجه می کند.
4- کسانی که افسرده هستند یا ازنظر سلامت روانی دچار مشکل هستند.
یک مطالعه نشان داده شیوع سوء تغذیه در افراد افسرده 4 درصد بیشتر از دیگران است.
5- عدم توانایی برای تهیه مواد غذایی
افراد ناتوان جسمی یا افراد مسن که ضعیف شده اند و توانایی حرکتی کافی ندارند در مهارت تهیه و آماده سازی غذای ناتوان هستند و امکان ابتلا به سوء تغذیه در آنها وجود دارد.
6- کم اشتهایی به علت مصرف دارو نیز می تواند باعث سوء تغذیه شود.
7- داشتن مشکلات دهان و دندان، ضایعات دردناک دهانی و مشکلات بلع
8- رژیم غذایی ناسالم و نادرست
برخی افراد اطلاعات کمی از روش تغذیه صحیح دارند یا به تغذیه صحیح اهمیت نمی دهند و فست فود ،غذاهای پرچرب و سرخ کردنی و نوشابه می خورند. بعنوان میان وعده چیپس، پفک و بیسکوئیت می خورند و میوه و سبزیجات خیلی کم می خورند این افراد به مرور دچار سوء تغذیه می شوند.
چه افرادی بیشتر در معرض سوء تغذیه قرار دارند:
کسانی که در فقر زندگی می کنند.(افراد کم درآمد)
افراد مسن ( معمولا افراد مسنی که تنها زندگی می کنند)
افرادی که دچار بیماری و مشکلات گوارشی هستند.
افرادی که دارای بیماری طولانی مدت مانند دیابت یا بیماری کلیوی هستند.
افراد مبتلا به سرطان
افرادی که از مواد مخدر و / یا الکل استفاده می کنند.
افرادی که بصورت غیر نرمال چاق هستند.
نکته مهم : به رژیم غذایی زنان باردار و رژیم غذایی دوران شیردهی و همچنین به تغذیه کودکان باید توجه ویژه ای کرد و دقت کرد همه نوع مواد مغذی به اندازه کافی در سبد غذایی روزانه شان قرار گیرد.(برای اطلاعات بیشتر در مورد مواد مغذی کلیک کنید.)
منابع:
